Απώλεια, ψυχοτραυματικές Μνήμες και Ψυχική Ανθεκτικότητα μέσω της ιστορικής αφήγησης

Μάριος - Σταύρος Γιωτάκης, Ψυχολόγος

Εν καιρώ κρίσεων σε παγκόσμιο και εγχώριο επίπεδο, οι οποίες δύναται να προέρχονται από εμπόλεμες καταστάσεις, οικονομική δυσχέρεια, πανδημίες και φυσικές καταστροφές, αλλά και ατομικών κρίσεων που οφείλονται σε προσωπικά βιώματα (πένθος, νόσος, θάνατος κοντινών προσώπων, διαζύγια, ανεργία, κακοποίηση), οι άνθρωποι ως συλλογικότητες ή ατομικά βιώνουν την απώλεια με τον δικό τους τρόπο. Μία σειρά παραγόντων όπως το περιβάλλον, η ανατροφή, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η βιολογική προδιάθεση και οι πολιτισμικές συνθήκες φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων και καταστάσεων ως απόρροια των κρίσεων αυτών. Οι τραυματικές αυτές μνήμες πολλές φορές μέσω των μηχανισμών άμυνας απωθούνται στην λήθη, μέχρι να βρουν την δική τους διέξοδο και να εξωτερικευτούν, να μετουσιωθούν ή να μετατεθούν σε μία άλλη δραστηριότητα που δρα προστατευτικά προς το άτομο (Kubany et al., 2000;Karlin et al., 2010). Η διοχέτευση των οδυνηρών βιωμάτων σε αφήγηση δύναται να επουλώσει μακροπρόθεσμα τα συναισθήματα ενοχικότητας, θλίψης, ντροπής και φόβου που προέκυψαν από τις συνταρακτικές εκείνες μνήμες, το ίδιο και η συλλογική ή ατομική μνημόνευση των γεγονότων μέσω συγκρότησης συλλόγων ή ομάδων με κοινά βιώματα, καθιέρωση ημερών μνήμης, είτε μετουσίωσης σε τέχνη. Ακόμη και η ανάρτηση φωτογραφιών ή αντικειμένων με συναισθηματική ή συλλεκτική αξία σε κάποιο αξιοπρόσεκτο σημείο του σπιτιού του, θα λέγαμε ότι συντελεί στην διεργασία του πένθους, τη διαχείριση του πόνου, είτε προσδίδει φόρο τιμής σε μία κατάσταση νοσταλγική που έχει εκλείψει. Κατά συνέπεια έτσι χτίζεται σταδιακά η ψυχική ανθεκτικότητα σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο (Shauer, Neuner & Elbert, 2011;Mcnally, 2003). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ McNally, RJ. (2003). Remembering Trauma. Cambridge, MA: Harvard University Press. Kubany, ES., Haynes, SN., Leisen, MB., Owens, JA., Kaplan, AS., Watson, SB., et al. (2000). "Development and preliminary validation of a brief broad-spectrum measure of trauma exposure: the Traumatic Life Events Questionnaire". Psychological Assessment. 12 (2): 210–24. Karlin, BE., Ruzek, JI., Chard, KM., Eftekhari, A., Monson, CM., Hembree, EA., et al. (2010). "Dissemination of evidence-based psychological treatments for posttraumatic stress disorder in the Veterans Health Administration". Journal of Traumatic Stress 23 (6): 663–73. Schauer, M., Neuner, F., Elbert, T. (2011). Narrative exposure therapy: a short-term treatment for traumatic stress disorders. Cambridge, MA: Hogrefe.