Μάριος - Σταύρος Γιωτάκης, Ψυχολόγος
Ένα συχνό φαινόμενο που καλείται να αντιμετωπίσει πληθώρα συνανθρώπων μας είναι η καθιέρωση των προσωπικών ορίων στις διαπροσωπικές σχέσεις τους (συντροφικές, φιλικές, συναδελφικές και άλλες). Συχνά στην προσπάθεια τους, πολλοί άνθρωποι να είναι ευγενικοί, καλοπροαίρετοι και δοτικοί για να νιώσουν συναισθηματική ικανοποίηση από την προσφορά στο κοντινό τους πρόσωπο, ενίοτε καταλήγουν να βιώνουν έντονα δυσφορικά συναισθήματα και να βρίσκονται στη θέση του θύματος, του οποίου τα προσωπικά όρια καταλύονται. Η άνευ όρων διαθεσιμότητα μας, σε κάθε πρόσκληση και η εκπλήρωση κάθε υποχρέωσης που νιώθουμε ότι έχουμε απέναντι σε κοντινά άτομα έχει συχνά τα αντίθετα αποτελέσματα. Αυτό συμβαίνει διότι δεν δίνουμε χώρο στον εαυτό μας για περισυλλογή και ικανοποίηση των δικών μας στόχων με αποτέλεσμα συχνά να περιμένουμε την ίδια ανταπόκριση από το άλλα άτομα και να απογοητευόμαστε, όταν δεν συμβαδίζουν τα θέλω μας (Altman & Taylor, 1973). Αφετέρου σε άλλες περιπτώσεις, η άνευ όρων εξωστρέφεια και δοτικότητα τείνει να γίνεται μέσο εκμετάλλευσης από άτομα τα οποία έχουν προδιάθεση στο να «γαντζώνονται» και να εξαρτώνται από τους άλλους και για να μην τα χάσουμε από την ζωή μας, επιτρέπουμε να παραβιάζουν τα όρια μας. Συνεπώς η λεπτή γραμμή της συνειδητοποίησης των προσωπικών μας ορίων ξεκινά εκεί που αρχίζουν τα δυσφορικά συναισθήματα ενόχλησης, θυμού ή απογοήτευσης από την υπερβολική δοτικότητα που έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη σεβασμού και αξιοπρέπειας, καθώς οι άλλοι μας θεωρούν πανταχού παρόντες. Άλλες φορές είθισται η δική μας υπερβολική δοτικότητα να γίνεται τοξική και να μην έχει αντίκρισμα στις σχέσεις μας (Grant, 2008;Kelley et al., 1983). Κατά συνέπεια, το να πούμε όχι σε έναν φίλο όταν έχουμε προγραμματίσει κάτι άλλο ή έχουμε ανειλημμένες υποχρεώσεις, το να διατηρήσουμε τον αυτοσεβασμό μας και να αποχωρήσουμε από καταστάσεις που νιώθουμε άβολα και πιστεύουμε ότι μας προσβάλλουν αλλά και το να εκφράσουμε με ειλικρίνεια και σεβασμό την γνώμη μας, ακόμη και αν αυτή δεν συνάδει απαραίτητα με την γνώμη των άλλων, αναδύουν τα προτερήματα του χαρακτήρα. Έτσι είναι πιο εύκολο να αποφεύγουμε καταστάσεις όπου νιώθουμε υποχείρια των άλλων. Με τον τρόπο αυτόν χτίζονται οι ανθρώπινες σχέσεις, καθώς είναι προφανές ότι είναι αδύνατο να είμαστε σε όλους αρεστοί (Berscheid, 1994;Altman & Taylor, 1973). ΒΙΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Altman, I., and Taylor, D. (1973). Social Penetration: The Development of Interpersonal Relationships. Holt, Rinehart and Winston, New York. Berscheid, E. (1994). `Interpersonal Relationships', in L.W. Porter & R. Rosenzweig (eds) Annual Review of Psychology, vol. 45, pp. 79-129. Palo Alto, CA: Annual Reviews. Grant, A. M. (2008). The significance of task significance: Job performance effects, relational mechanisms, and boundary conditions. Journal of Applied Psychology, 93 (1), 108–124. Kelley, H. H. , Berscheid, E. , Christensen, A., Harvey, H.H., Huston, T.L. , Levinger, G. , McClintock, E. , Peplau, L.A. & Peterson, D.R. (1983). Close Relationships. New York: Freeman.